Bewoonde stuwwal

Ongeveer 150.000 jaar geleden, in de voorlaatste IJstijd, ontstond het ‘exotisch’ golvende landschap van Berg en Dal met een bijzondere flora en fauna. Sporen van jagers en verzamelaars uit de periode 15.000/9000 v.Chr. laten zien dat deze stuwwal al vroeg bewoond werd. Vanaf 5000 v.Chr. namen de agrarische activiteiten toe, en vondsten uit de Bronstijd (2100-800 v.Chr.) wijzen op een permanente aanwezigheid. Uit de IJzertijd (800-10 v.Chr.) resten zelfs nog enkele grafheuvels in het nabijgelegen bosgebied. In de periode die daarop volgt, heersten de Romeinen. De huidige stad Nijmegen en het omliggende gebied was voor hen een belangrijk centrum van waaruit zij heersten over de regio.

Een natuurlijke ontmoetingsplek

In en rond het huidige landschapspark ligt een dal met opvallend rechte wanden. Die maken duidelijk dat het geen natuurlijk dal is maar dat het gegraven is door de Romeinen, waarschijnlijk voor watervoorzieningen. Zo groeiden Berg en Dal en Nijmegen uit tot een ontmoetingsplek van verschillende culturen, waar na de Romeinen en Bataven ook de Duitse vorsten en Gelrese hertogen zich thuis voelden. Hier werden internationale zaken gedaan tussen noordelijke en zuidelijke gezanten, stadhouders en regenten. Een plek waar van oudsher legers, soldaten, reizigers en handelaren tot stilstand kwamen en spraken over zaken van leven of dood, over macht en pelgrimages. En misschien toen ook al over de schoonheid van dit unieke landschap.

Het Heilige Land

Meer dan een eeuw geleden werd een begin gemaakt van het realiseren van een indrukwekkend park op deze stuwwal ten zuiden van Nijmegen. De katholieke priester Arnold Suys richtte in 1911 de Heilig Landstichting op. Dit deed hij in samenwerking met architect Jan Stuyt en kunstenaar Piet Gerrits, met wie hij samen een tijdlang in het Heilige Land verbleef. Het drietal was zo onder de indruk van hun ervaringen aldaar, dat ze een pelgimage naar het Heilige Land ook mogelijk wilden maken voor mensen uit Nederland en omringende landen die niet de mogelijkheid hadden om de dure en lange reis naar het Midden-Oosten te maken.

Devotiepark

Het heuvelachtige heidelandschap tussen Nijmegen en Groesbeek vormde een perfecte locatie om de Heilig Land-replica aan te leggen. Met ondersteuning van de weduwe Jeanne-Cécile Vroomans-Leclerq is ruim honderd jaar geleden gestart met de aanleg van een uitgebreid devotiepark. Zij kochten de Bakkersberg (later omgedoopt tot Sionsberg) en de Usulenberg aan.

Bezoekers van het devotiepark konden een route volgen langs belangwekkende plekken uit het evangelie, die zo nauwkeurig mogelijk waren uitgebeeld. In de omgeving van het terrein vonden verschillende kloosters in de jaren erna een plek. Ook landden er verschillende zorginstellingen zoals van oudsher in de beweging van de Moderne Devotie gestimuleerd werd. In 1923 vestigde zich op een kilometer afstand ervan de katholieke universiteit van Nijmegen.

Bijbels Openluchtmuseum

Op een terrein van ruim 100 hectare is in de loop der tijd een uniek museumpark met een omvangrijk ensemble van bijzondere gebouwen en objecten ontstaan. Aanvankelijk stond het Bijbelse Nieuwe Testament, met geboorte, leven en lijden van Jezus Christus, centraal. Vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw ontstond echter een steeds bredere presentatie van het leven in het (historische) Midden-Oosten.

De oorspronkelijke naam Heilig Landstichting veranderde naar Bijbels Openluchtmuseum. In 1993 werd, naast het jodendom en christendom ook de derde monotheïstische religie aan de presentatie toegevoegd: de islam. Daarvoor werden in de vorm van o.a. een Arabisch dorp nieuwe toevoegingen in het museum gedaan.

Museumpark Orientalis

In 2007 kreeg het museum de huidige naam Museumpark Orientalis. In de loop der jaren ontstond in de huidige gemeente Berg en Dal ook een ware museumdriehoek.

Het ‘buurmuseum’ van Orientalis is het Wereldmuseum Berg en Dal (voorheen Afrika Museum), onderdeel van Nationaal Museum van Wereldculturen. Dat museum is in 1954 opgericht door missiepaters en vertelt over Afrikaanse historie en interculturaliteit. Helaas is dit museum nu failliet en is het niet meer open voor publiek. In 1987 is ook het Vrijheidsmuseum (voorheen Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945) hier ingericht. Bij de bevrijding van Europa hielden de geallieerden hier halt toen er ‘een brug te ver was’.

Park van waarden

Museumpark Orientalis in Heilig Landstichting vertelt een verhaal. Dat verhaal is af te lezen aan de ruimtelijke aanleg, de gebouwen en objecten met grote architectonische / kunsthistorische betekenis en de indrukwekkende begraafplaats, allemaal gevat in een wonderschoon landschap.

Het museumpark toont de veranderende visie op religie door de jaren heen: waar het begon als locatie voor katholieke opvoeding en beleving, groeide het uit tot een educatieve presentatie van de drie grote monotheïstische culturen.

Vandaag de dag is het bereik zelfs nog breder: Orientalis biedt ruimte aan levensbeschouwingen. De cultuurhistorische betekenis reikt daardoor veel verder dan ‘slechts’ de optelsom van bijzondere gebouwen en initiatieven. Het geheel is een fenomeen met een geschiedenis die tot de verbeelding spreekt, met grote spirituele en devotionele waarde.

Uniek in de wereld

Nergens anders wandel je zo in de openlucht door de geschiedenis van onze religie en Westerse beschaving. Dit maakt het park – op basis van feiten én gevoel – een plek voor religie en het gesprek daarover. Een plek van devotie en rituelen, van vraagstelling naar de betekenis van het leven en bestaan van een hogere macht. Een plaats voor interreligieuze dialoog en waarheidsbesef. Een omgeving die stimuleert tot filosofische vragen en aanzet tot onderzoek naar de wereld, naar jezelf en het begin en einde ervan. En los daarvan, het is natuurlijk ook een ontzettend leuk museumpark, waar voor iedereen altijd wat te ontdekken valt!